ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 16، شماره 4، تیر 1402 ، شماره پی در پی 86

بررسی احوال و اشعار ملولی شیرازی

صفحه (259 - 275)
عنایت‌الله شریف‌پور (نویسنده مسئول)، رقیه فراهانی
تاریخ دریافت مقاله : خرداد 1401
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1401

چکیده

زمینه و هدف: ملولی شیرازی از معدود بانوانی است که دیوان شعر منظّم و مدوّنی از او باقی مانده است. باوجوداین همچون سایر زنان سخنور، شرح زندگی و اشعارش در هاله ای از ابهام قرار گرفته است که شناسایی آن، موضوع اصلی این پژوهش است. در این مقاله کوشیده ایم این شاعر کمترشناخته شده را به جامعۀ ادبی معرفی کنیم.

روش مطالعه: پژوهش پیشِ ‌رو به شیوۀ توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است.

یافته ها: با استفاده از کتب تذکره و نسخه های خطّی دیوان این شاعر، زندگی و احوال و افکارش شناسانده شد و ویژگیهای ادبی و سبکی آن مشخّص گردید.

نتیجه گیری: این شاعر دورۀ بازگشت معمولاً با عنایت به اشعار سعدی و حافظ، شعر سروده است و گاهی ابیاتی دارد که دربرگیرندۀ ویژگیهای بدیعی تازه ای است.

کلمات کلیدی
ملولی شیرازی , سبک ادبی , بازگشت ادبی , قاجار

• اجتهادی، مصطفی (1384). دایرﺓ المعارف زن ایرانی. تهران: بنیاد دانشنامۀ بزرگ فارسی.
• بافقی، وحشی. (1379). دیوان وحشی بافقی. به کوشش محمد سیّدان، چ5. تهران: طلایه.
• تربیت، محمّدعلی (1366). دانشمندان آذربایجان. چ2. تهران: بنیاد کتابخانۀ فردوسی.
• حافظ شیرازی، شمس الدّین محمّد (1368). دیوان حافظ. تصحیح عبدالرحیم خلخالی. تهران: کتابفروشی حافظ.
• حجازی، بنفشه (1382). تذکرۀ اندرونی. تهران: قصیده سرا.
• خیّام‌پور، عبدالرسول (1372). فرهنگ سخنوران. تهران: طلایه.
• دهخدا، علی اکبر (1377). لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• سعدی، مصلح بن عبدالله. (1376). کلّیّات سعدی. مطابق با نسخۀ محمدعلی فروغی. چ2. تهران: پیمان.
• شعاع، محمّدحسین (1380). تذکرۀ شعاعیّه. مقدّمه و تصحیح محمّد طاووسی. شیراز: بنیاد فارس شناسی.
• شیرازی، ابن یوسف (1353). فهرست کتابخانۀ مجلس شورای ملی. اصلاح، تکمیل و تحقیق حائری، عبدالحسین: تهران.
• طهرانی، آقابزرگ (1342ش)، الذریعه الی تصانیف الشیعه. تهران: مکتبه الاسلامیه.
• کراچی، روح‌انگیز (1374). اندیشه نگاران زن در شعر مشروطه. تهران: دانشگاه الزهرا.
• لنگرودی، شمس (1372). مکتب بازگشت. تهران: نشر مرکز.
• مدرّس تبریزی، محمّدعلی (1374). ریحانه الادب. چ4. تهران: کتابخانۀ خیّام.
• مشیرسلیمی، علی اکبر (1335). زنان سخنور. تهران: علمی.
• مولوی، جلال الدّین محمّد (1379). دیوان شمس، تصحیح بدیع الزمان فروزان‌فر. چ2. تهران: امیرکبیر.
• مهاجر، نجفعلی (1384). فرهنگنامۀ زنان پارسیگو. تهران: اوحدی.
• نصیری، محمّدرضا (1384). اثرآفرینان. چ2. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
• واله داغستانی، علیقلی (1384). تذکرۀ ریاض الشعرا. مقدّمه و تصحیح و تحقیق سیّدمحسن ناجی آبادی. تهران: اساطیر.
• هدایت، رضا قلیخان (1382). مجمع الفصحا. به کوشش مظاهر مصفّا. تهران: امیرکبیر.
• هدایت، محمود (1353). گلزار جاویدان، بی جا.
• همایون‌فر، عزت الله (بی تا). دنیای شاعران. تهران. بنگاه تلویزیون ایران.